Hiện tượng đoản mạch là gì, xảy ra khi nào? Cách phòng chống hiện tượng nguy hiểm này

Hiện tượng đoản mạch là một trong những nguyên .nhân chính dẫn đến cháy nổ, hiện tượng này cực phổ biến trong cuộc sống hàng ngày xảy ra tại các mạch điện dân dụng. Mặc dù cực kì nguy hiểm và dễ gây ra hậu quả vô cùng nghiêm trọng nhưng lại ít người hiểu rõ cũng như đề phòng. Trong bài viết này hãy cùng TTE SAFE tìm hiểu hiện tượng đoản mạch là gì? xảy ra khi nào? cách phòng chống hiện tưởng nguy hiểm này nhằm bảo vệ gia đình cũng như tài sản mình khỏi các mối nguy cơ về điện.

1. Đoản mạch là gì?

Hiện tượng đoản mạch hay còn gọi là ngắn mạch xảy ra nguồn điện được nối với mạch ngoài có điện trở không đáng kể hoặc bằng 0, nguyên nhân xuất phát từ việc chập mạch điện làm cho điện trở của dây dẫn bằng 0, khi đó đồng nghĩa với việc cực âm của nguồn được nối trực tiếp với cực dương mà không qua thiết bị điện ( nối tắt hay nối ngắn ).

Do điện trở tỷ lệ nghịch với cường độ dòng điện nên khi R = 0, cường độ dòng điện lên đến cực đại, làm bức phá mạch điện, tạo ra nguồn nhiệt lớn gây hiện tượng phóng tia lửa điện dẫn đến các sự cố cháy nổ, chập chế toàn bộ hệ thống điện gia đình.

Ở mức độ nhẹ hơn, hiện tượng đoản mạch có thể gây nên những hư hại trong các thiết bị điện trong mạch, linh kiện, bo mạch trong các thiết bị điện như điều hòa, tủ lạnh, máy giặt, máy nước nóng …

2. Điều kiện xảy ra hiện tượng đoản mạch

Hiện tượng đoản mạch xảy ra khi điện trở của mạch ngoài rất bé: R ( ngoài ) ~ 0 ( ôm )

Nếu một phần của mạch điện gặp hiện tượng đoản mạch thì thiết bị sử dụng điện ở phần còn lại của mạch điểm có thể bị hỏng.

Nói theo cách đơn giản, đoản mạch xảy ra khi mạch điện bị ngắn hoặc hở. Hình dung trong mạch điện luôn có một nguồn điện trở. Nếu vì một lý do nào đó khiến cho 2 sợi dây nối cực âm và cực dương của nguồn điện chập vào nhau thì khi đo điện trở trên mạch điện bằng 0. Khi đó hiện tượng đoản mạch xảy ra. Đây cũng chính là nguyên nhân gây ra hiện tượng đoản mạch

3. Trường hợp thường xảy ra đoản mạch

Trong đời sống, chúng ta gặp rất nhiều những hiện tượng đoản mạch. Chẳng hạn, khi ta chạy một dòng máy bơm công suất lớn với 500 W trong khi đường dây điện chỉ tải được 400 W, quá trình hoạt động sẽ gây ra hiện tượng cực tải khiến cho dây điện trở nóng lên.

Lúc này lớp vỏ bảo vệ , dưới tác động của nhiệt tỏa ra từ lõi dây điện , sẽ bị nóng chảy , đồng thời làm 2 múi dây điện cực dương chạm vào dây trung tính gây ra sự cố chập mạch điện. Khi đó, cực dương chạm vào cực âm, điện trở dây dẫn coi như = 0, hiện tượng đoản mạch xuất hiện và rất dễ gây ra sự cố chập cháy.

4. Nguyên nhân, cách phòng tránh và khắc phục hiện tượng đoản mạch

Các cách phòng tránh hiện tượng đoản mạch cần dựa trên nguyên nhân dẫn điến hiện tượng này. Do vậy, có một số cách phòng tránh phổ biến hiện nay như sau:

4.1. Sử dụng các thiết bị bổ trợ

Do nguyên nhân gây ra hiện tượng đoản mạch xuất phát từ sự cố tác động đến điện trở dây dẫn và làm tăng đột ngột cường độ dòng điện ( I ), do vậy trên thực tế, người ta sẽ sử dụng một thiết bị nhận biết sự gia tăng đột ngột này cường độ dòng điện và kịp thời ngắt mạch điện.

Hiện tại TTE SAFE vừa cho ra đời dòng sản phẩm mới: Thiết bị dập tia hồ quang điện, thiết bị này giúp bạn xử lí triệt để hoàn toàn các nguy cơ cháy nổ về điện với tốc độ xử lí chỉ 0,00015S.

Bạn có thể kết hợp cùng thiết bị chống sốc điện cách ly TTE SAFE, giúp loại bỏ hoàn toàn các nguy cơ về điện như: giật điệt, quá tải, quá áp, quá nhiệt, rò rỉ điện áp, sét lan truyền,…. Chỉ với một cách đơn giản là thay thế thiết bị này vào CB tổng thông thường.

4.2. Phòng tránh chập mạch điện

Thay thế vỏ cách điện dây dẫn

Đường dây dẫn cũ lâu năm với lớp vỏ cách điện bị yếu , mỏng , mục , không đảm bảo khả năng bảo vệ lớp dây điện lõi bên trong cũng là nguyên nhân gây ra sự chập các mạch điện nối 2 cực của nguồn điện. Hoặc dưới tác động của các vật nhọn như đinh vít, chuột gặm nhấm cũng dẫn đến hậu quả các lớp vỏ cách điện này bị hư hỏng. Đây là những nguy cơ rất cao dẫn đến hiện tượng đoản mạch.

Cách khắc phục chủ yếu sẽ là thay đường dây điện mới hoặc bổ dung lớp vỏ cách điện cho nguồn điện hiện có ( tuy nhiên cách này có thể dẫn đến thiếu tính thẩm mỹ hơn ).

Khoảng cách hai dây phù hợp

Khoảng cách 2 dây dẫn điện quá gần dễ sinh ra hiện tượng các dây dẫn chạm vào nhau khi bị mất lớp vỏ cách điện do bị mục, ăn mòn hoặc các tác động khác. Bên cạnh đó, đầu nối dây dẫn không đúng kỹ thuật cũng dễ gây ra hiện tượng chập mạch, Do vậy, cần lưu ý:

• Không nên sử dụng dây dẫn trần và tăng khoảng cách 2 đường dây lên 0,25 m ( 25 cm)
• Các mối nối phải chặt chẽ, đảm bảo đầu nối so le nhau
• Các dây trung tính không được xếp chồng lên nhau
• Không dùng dây thép, đinh để buộc đường dây cố định

Phòng tránh chập điện do sét đánh

Các tia sét sinh ra một năng lực lớn có công suất lên đến 5000 kW và sức nóng ngang với mặt trời. Khi dòng điện hay thiết bị nào đó vẫn hoạt động, nó có thể là nguồn dẫn điện thu hút các năng lượng từ tia sét trước khi truyền xuống mặt đất. Năng lượng khủng lồ này sẽ ngay lập tức làm chập cháy các lớp vỏ cách điện, gây ra hiện tượng đoản mạch và hư hỏng toàn bộ thiết bị trong thời gian ngắn. Vì vậy, biện pháp phòng tránh duy nhất trong các trường hợp này là ngắt nguồn điện tất cả các thiết bị khi có giông bão, không mắc dây điện lên những cây to bởi đây là một vật dẫn điện cực tốt.

4.3. Phòng tránh chập điện do quá tải và ngắn mạch

Hạn chế sử dụng nhiều thiết bị cùng một lúc

Hiện tượng quá tải thường xảy ra ở mùa hè khi nhu cầu sử dụng điện tăng cao. Hiện tượng này có thể xảy ra trong phích cắm, trong dây dẫn hoặc các thiết bị sử dụng điện dân dụng, đặc biết là những thiết bị có công suất lớn như lò vi sóng, bếp điện, điều hòa. Nếu bạn sử dụng tất cả các thiết bị này cùng một lúc, dòng điện trở nên quá tải đột ngột khiến cầu chì, aptomat ngắt điện liên tục dẫn đến tình trạng chập cháy.

Do vậy, một số biện pháp phòng tránh trong trường hợp này là :

• Lựa chọn sợi dây dẫn điện có tiếp diện ( đường kính ) phù hợp với công suất sử dụng để tránh tình trạng quá tải.
• Không sử dụng nhiều thiết bị công suất lớn chung một ổ cắm hay nguồn điện gia đình
• Thường xuyên kiểm tra đường dây dẫn có hư hỏng không

Chập điện do mối nối không tốt

Các mối nối điện thường xảy ra tình trạng lỏng , hở do kỹ thuật nối dây của người nối không tốt khiến cho điện trở tiếp xúc tăng cao gây phóng điện, đẫn điến hiện tượng làm chảy nhử và cháy trang thiết bị liền kề. Biện pháp khắc phục tình trạng này đó là vặn chặt các mối nối dây dẫn rồi dùng băng keo cách điện ( màu đen ) quấn chặt xung quanh ránh để hở.

Để khắc phục hiện tượng đoản mạch khi nó đã xảy ra , khi phát hiện ra sự cố , chúng ta cần :

• Ngắt kết nối và tắt hết các thiết bị điện, rút hết phích cắm tránh đây ảnh hưởng đến các thiết bị
• Gọi dịch vụ sửa điện để được hỗ trợ nhanh chóng nếu không có kỹ năng sửa điện.